เมื่อวันที่ 11 – 13 พฤศจิกายน 2568 นายวสันต์  ภัยหลีกลี้ และผู้ช่วยศาสตราจารย์สุชาติ  เศรษฐมาลินี กรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ พร้อมด้วยนางสาวศศิพิมพ์  อร่ามพิบูลกิจ ผู้อำนวยการสำนักสิทธิมนุษยชนระหว่างประเทศ และเจ้าหน้าที่สำนักงานคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ เข้าร่วมการประชุมประจำปี (Annual General Meeting) ของกรอบความร่วมมือระหว่างสถาบันสิทธิมนุษยชนแห่งชาติในภูมิภาคเอเชีย - แปซิฟิก (Asia Pacific Forum of National Human Rights Institutions: APF) ครั้งที่ 30 และการประชุมใหญ่ทุก 2 ปีของ APF (Biennial Conference) ซึ่งร่วมจัดโดยสำนักเลขาธิการ APF และคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนและต่อต้านการเลือกปฏิบัติแห่งฟีจี (The Fiji Human Rights and Anti-Discrimination Commission) ณ เมืองนาดี ประเทศฟีจี

          ในระหว่างวันที่ 11 – 12 พฤศจิกายน 2568 เป็นการประชุมประจำปีของ APF ครั้งที่ 30 ซึ่งมี Ms. Samar Khaled Haj Hassen ประธาน กสม. จอร์แดน เป็นประธานการประชุม โดยที่ประชุมรับทราบผลการดำเนินการของสำนักเลขาธิการ APF ในการสนับสนุนสมาชิกในการทำหน้าที่ส่งเสริมและคุ้มครองสิทธิมนุษยชนอย่างมีประสิทธิภาพ และสอดคล้องกับหลักการปารีส (Paris Principles) การส่งเสริมความรู้และทักษะของบุคลากรของสถาบันสิทธิมนุษยชนแห่งชาติในภูมิภาค และการรับรองรายงานการเงินของ APF รวมถึงที่ประชุมยังได้หารือประเด็นสำคัญอื่น ๆ อาทิ การปรับขึ้นอัตราค่าธรรมเนียมสมาชิกภาพรายปีของ APF และการพิจารณาออกเอกสารเร่งด่วนเกี่ยวกับการผลักดันให้เกิดการสนับสนุนทางการเงินแก่ Independent Commission for Human Rights ของปาเลสไตน์ ที่ได้รับผลกระทบจากความขัดแย้งในห้วงที่ผ่านมา นอกจากนี้ ที่ประชุมยังได้รับฟังการนำเสนอขององค์กรระหว่างประเทศที่ดำเนินการด้านสิทธิมนุษยชน อาทิ OHCHR UNDP รวมถึงองค์กรภาคประชาสังคม ได้แก่ World Justice Project (WJP) ที่ร่วมนำเสนอโครงการที่ WJP กำลังดำเนินการ อาทิ ดัชนีหลักนิติธรรม (Rule of Law Index) และ Human Rights Dashboard ซึ่งอาจช่วยเสริมประสิทธิภาพการดำเนินการของสมาชิกในโอกาสต่อไปได้

          ในโอกาสนี้ กรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติได้นำเสนอผลการดำเนินการของคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ (กสม.) ในการตรวจสอบข้อร้องเรียนด้านสิ่งแวดล้อมและการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศที่สำคัญ อาทิ ข้อร้องเรียนเกี่ยวกับโครงการพลังงาน โครงสร้างพื้นฐาน โครงการพัฒนาขนาดใหญ่ ปัญหาหมอกควันและมลพิษ ปัญหาฝุ่น PM 2.5 และปัญหาการระบาดของปลาหมอคางดำ อีกทั้ง กสม. ยังได้นำเสนอแนวทางการสร้างกระบวนการมีส่วนร่วมในการส่งเสริมและคุ้มครองสิทธิมนุษยชนร่วมกับภาคีเครือข่าย อาทิ กระบวนการจัดทำข้อเสนอแนะด้านการบริหารจัดการน้ำ การกำหนดให้ประเด็นสิ่งแวดล้อมที่ดีเป็นหนึ่งในประเด็นขับเคลื่อนสำคัญประจำปี 2568 ผ่านกระบวนการสมัชชาสิทธิมนุษยชน การส่งเสริมการขับเคลื่อนประเด็นสิ่งแวดล้อมในระดับภูมิภาคร่วมกับ AICHR รวมถึงข้อท้าทายในการตรวจสอบและแก้ไขปัญหาในประเด็นข้ามพรมแดนในปัจจุบันที่ต้องอาศัยความร่วมมือจากหลายภาคส่วน ตลอดจนข้อเสนอแนะในการเสริมสร้างความร่วมมือกับ APF ในระยะต่อไป ทั้งนี้ สมาชิก APF ได้แลกเปลี่ยนประสบการณ์การทำงานเพื่อส่งเสริมและคุ้มครองสิทธิมนุษยชนใน 3 ประเด็นหลัก ได้แก่ 1) ความเสมอภาคระหว่างเพศ (gender Equality) 2) สิ่งแวดล้อมและการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ และ 3) นักปกป้องสิทธิมนุษยชนและพื้นที่พลเมือง (Human Rights Defenders and Civic Space) อันจะนำไปสู่การเสริมสร้างความเข้มแข็งทั้งในระดับประเทศและระดับภูมิภาคได้

          สำหรับการประชุมวันสุดท้ายเป็นการประชุมใหญ่ทุก 2 ปีของ APF ซึ่งที่ประชุมได้ร่วมกันอภิปรายประเด็นด้านสิทธิมนุษยชนใน 3 หัวข้อหลัก ได้แก่ 1) การเสริมสร้างความเข้มแข็งของสถาบันสิทธิมนุษยชนแห่งชาติในภูมิภาคเอเชีย – แปซิฟิก (Strengthening NHRIs in the Asia Pacific) โดยที่ประชุมได้เรียนรู้แนวทางการดำเนินงาน ข้อท้าทาย อุปสรรค และความสำเร็จเกี่ยวกับกระบวนการเข้ารับการประเมินสถานะสถาบันสิทธิฯ ของออสเตรเลีย ฟีจี และมาเลเซีย 2) การนำข้อตกลงด้านการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศไปสู่การปฏิบัติผ่านการดำเนินการของสถาบันสิทธิฯ (From Commitment to Capacity: Localising Climate Obligations through NHRI Practice) โดยสถาบันสิทธิฯ ของฟิลิปปินส์ อินโดนีเซีย และซามัว ได้ร่วมแลกเปลี่ยนแนวปฏิบัติที่ดีในการเสริมสร้างการดำเนินงานด้านสิ่งแวดล้อมและการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศที่มุ่งเน้นการดำเนินการโดยชุมชน (community-led climate action) และ 3) การคุ้มครองนักปกป้องสิทธิมนุษยชน บทบาทของสถาบันสิทธิฯ ในการส่งเสริมสิทธิในสิ่งแวดล้อมที่ดี (Protecting Rights, Protecting Defenders: NHRIs Advancing the Right to a Healthy Environment) โดยที่ประชุมได้รับฟังและแลกเปลี่ยนแนวปฏิบัติที่ดีจากสถาบันสิทธิฯ ของมองโกเลีย ศรีลังกา ฟีจี และหมู่เกาะคุก

          การประชุมประจำปีของ APF เป็นเวทีในการกระชับความสัมพันธ์และการกำหนดทิศทางด้านสิทธิมนุษยชนของภูมิภาคเอเชีย - แปซิฟิกร่วมกัน ซึ่งจะช่วยให้สถาบันสิทธิฯ ในภูมิภาคมีความเข้มแข็ง ทัดเทียมกับสถาบันสิทธิฯ ในภูมิภาคอื่น ๆ และเสริมสร้างความเข้มแข็งด้านสิทธิมนุษยชนในระดับโลกได้ต่อไป