เมื่อวันที่ 22 ตุลาคม 2568เวลา 10.00 น. ที่อุทยานแห่งชาติหมู่เกาะเภตรา จังหวัดสตูล นางสาวศยามล ไกยูรวงศ์ กรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ และเจ้าหน้าที่สำนักงาน กสม. พื้นที่ภาคใต้ ลงพื้นที่และจัดประชุมติดตามผลการประสานการคุ้มครองสิทธิมนุษยชนตามคำร้องเรื่องสิทธิชุมชนอันเกี่ยวเนื่องกับสิทธิในที่อยู่อาศัยและสิทธิในการเสนอเรื่องราวร้องทุกข์ กรณีขอให้หน่วยงานของรัฐชะลอการรื้อถอนบ้านพักอาศัย และหารือแนวทางการแก้ไขปัญหาที่อยู่อาศัยของประชาชนชาวเลอูรักลาโว้ยเกาะบุโหลนดอน จังหวัดสตูล โดยมี นายธีระพงษ์  คุ่มเคียม นายอำเภอละงู ผศ.ดร.แพร  ศิริศักดิ์ดำเกิง ผู้อำนวยการศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน) สมาชิกเครือข่ายสิทธิพลเมืองพัฒนาคุณภาพชีวิต นายวีรศักดิ์ ศรีสัจจัง หัวหน้าอุทยานแห่งชาติหมู่เกาะเภตรา นางสาวดารินทร์ หย้งแก้ว ผู้อำนวยการศูนย์ดำรงธรรมจังหวัดสตูล นายสมุทร เอียดตรง ผู้ช่วยผู้อำนวยการศูนย์ภาค สถาบันพัฒนาองค์กรชุมชนสำนักงานภาคใต้ และผู้แทนชุมชนเกาะบุโหลนดอน เข้าร่วมประชุม

          การประชุมดังกล่าวสืบเนื่องจากคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ (กสม.) ได้รับเรื่องร้องเรียนกรณีดังกล่าว โดยมอบหมายให้สำนักงาน กสม. พื้นที่ภาคใต้ ประสานการคุ้มครองสิทธิมนุษยชน ให้ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน) หรือ ศมส. กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช อุทยานแห่งชาติหมู่เกาะเภตรา และจังหวัดสตูล ร่วมกันจัดทำฐานข้อมูลชุมชนและพิจารณาแนวทางการถือครองที่ดินเพื่ออยู่อาศัยหรือทำกินในเขตอุทยานแห่งชาติ ตามพระราชบัญญัติอุทยานแห่งชาติ พ.ศ. 2562 โดยได้กำหนดลงพื้นที่จัดเก็บข้อมูลร่วมกันในวันที่ 19-21 ตุลาคม 2568 และเมื่อวันที่ 19 ตุลาคม 2568 นายสุเรนทร์ ปะดุกา ผู้อำนวยการสำนักงาน กสม. พื้นที่ภาคใต้ จัดประชุมชี้แจงและหารือแนวทางการจัดเก็บข้อมูลชุมชนร่วมกับหัวหน้าอุทยานหมู่เกาะเภตรา ผู้อำนวยการศูนย์ดำรงธรรมจังหวัดสตูล คณะเจ้าหน้าที่ของ ศมส. และร่วมลงพื้นที่ศึกษาข้อมูลชุมชนรวมทั้งทำความเข้าใจกับชุมชนก่อนการดำเนินการจัดเก็บข้อมูล ณ เกาะบุโหลนดอน อำเภอละงู จังหวัดสตูล

          ในที่ประชุม ศมส. ได้นำเสนอบทบาทหน้าที่ของ ศมส. และข้อมูลชุมชนชาวเลอูรักลาโว้ยเกาะบุโหลนดอน จังหวัดสตูล ที่ได้สำรวจและจัดเก็บโดยใช้เครื่องมือการสัมภาษณ์และสังเกต เมื่อวันที่ 19 - 21 ตุลาคม 2568 ได้แก่ 1) ข้อมูลพื้นฐานของชุมชน  2) ระบบความสัมพันธ์ในชุมชนชาวเลอูรักลาโว้ย 3) วิถีชีวิตวัฒนธรรมชาวเล 4) ทรัพยากรและการใช้ประโยชน์ในพื้นที่เกาะบุโหลนดอน และ 5) ข้อเสนอแนะแนวทางการแก้ไขปัญหา ได้แก่ 1) มาตรการระยะสั้น เช่น การเร่งสำรวจข้อมูลชุมชนให้ครอบคลุมและแล้วเสร็จโดยเร็ว และการจัดการขยะเพื่อสุขภาวะที่ดีของชุมชน 2) มาตรการระยะกลาง เช่น การศึกษาความเป็นไปได้ในการสำรวจและปรับปรุงแนวเขตอุทยาน และการพัฒนาปรับปรุงที่อยู่อาศัย รวมถึงการจัดตั้งคณะทำงานออกแบบพัฒนา ฟื้นฟู วิถีวัฒนธรรม การจัดการทรัพยากร การพัฒนาคุณภาพชีวิต และ 3) ระยะยาว เช่น การพัฒนาระบบสาธารณูปโภค (ไฟฟ้า น้ำ) ที่มีประสิทธิภาพและเพียงพอ การพัฒนาแนวป้องกันชายฝั่ง แนวคลื่นลม และการประกาศพื้นที่คุ้มครองวิถีชีวิตชาติพันธุ์ตาม พ.ร.บ. คุ้มครองและส่งเสริมวิถีชีวิตชาติพันธุ์ พ.ศ. 2568 โดยบูรณาการระหว่างชุมชน ฝ่ายปกครองท้องที่ องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น สถาบันวิชาการ และส่วนที่เกี่ยวข้อง

          ทั้งนี้ กสม. เห็นว่า ข้อมูลข้างต้นจะสนับสนุนการดำเนินการของชุมชน ภาครัฐ และหน่วยงานที่เกี่ยวข้องเพื่อคุ้มครองและส่งเสริมวิถีชีวิตของชุมชนชาวเลอุรักลาโว้ยเกาะบุโหลนดอนได้เป็นอย่างดี โดยมอบหมายให้สำนักงาน กสม. พื้นที่ภาคใต้ จัดทำหนังสือประสานความร่วมมือไปยังกรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช และจังหวัดสตูล เพื่อพิจารณาดำเนินการในส่วนที่เกี่ยวข้อง ต่อไป