เมื่อวันที่ 29 – 30 กรกฎาคม 2568 คณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ (กสม.) นำโดย นายวสันต์ ภัยหลีกลี้ กรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ และกองทัพเรือ (ทร.) นำโดย พลเรือตรี รัชยศ รัชตรุ่งโรจน์กุล ผู้บัญชาการฐานทัพเรือกรุงเทพ ได้ร่วมกันจัดกิจกรรมการอบรมเชิงปฏิบัติการเพื่อส่งเสริมความรู้ด้านสิทธิมนุษยชนแก่ครูฝึกทหารกองประจำการ กองทัพเรือ จำนวน 120 นาย จาก 6 หน่วยงาน ในสังกัด ทร. ได้แก่ หน่วยบัญชาการนาวิกโยธิน (นย.) หน่วยบัญชาการต่อสู้อากาศยานและรักษาฝั่ง (สอ.รฝ.) กองเรือยุทธการ (กร.) ศูนย์ฝึกทหารใหม่ กรมยุทธศึกษาทหารเรือ (ศฝท.ยศ.ทร.) กรมพลาธิการทหารเรือ (พธ.ทร.) และกรมการขนส่งทหารเรือ (ขส.ทร.) ณ โรงแรมบ้านไม้หอม อ.สัตหีบ จ.ชลบุรี

          การจัดการฝึกอบรมครั้งนี้ สืบเนื่องจากการที่ กสม. และคณะ ได้เข้าพบ พลเรือเอก จิรพล ว่องวิทย์ ผู้บัญชาการทหารเรือ (ผบ.ทร.) เมื่อวันที่ 18 ธันวาคม 2567 เพื่อหารือเรื่องแนวทางการส่งเสริมและคุ้มครองสิทธิมนุษยชนร่วมกัน รวมถึงการปฏิบัติตามพระราชบัญญัติป้องกันและปราบปรามการทรมานและการกระทำให้บุคคลสูญหาย พ.ศ.2565 (พ.ร.บ.ป้องกันและปราบปรามการทรมานฯ) โดยทั้ง ทร. และ กสม. เห็นพ้องกันในการดำเนินการตรวจเยี่ยมเชิงป้องกันในหน่วยฝึกอบรมทหารใหม่ของ ทร. และการพัฒนาเสริมสร้างความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับสิทธิมนุษยชน การป้องกันและปราบปรามการทรมานและการกระทำให้บุคคลสูญหาย 

          โดยต่อมา ระหว่างวันที่ 4 – 6 มีนาคม 2568 กสม. ได้ตรวจเยี่ยมเชิงป้องกันการทรมานและการปฏิบัติที่ไม่เหมาะสม ในการฝึกทหารใหม่ ของ ทร. ณ ศูนย์ฝึกทหารใหม่ อ.สัตหีบ จ.ชลบุรี โดยได้ประเมินและมีข้อเสนอแนะต่อการปรับปรุงสภาพแวดล้อม กระบวนการฝึก และมาตรการคุ้มครองสิทธิมนุษยชน พร้อมชื่นชม ทร. ที่ให้ความสำคัญกับการพัฒนาการฝึกทหารใหม่ที่เหมาะสมอย่างต่อเนื่อง

          ผลจากความสำเร็จของการตรวจเยี่ยมเชิงป้องกัน กสม. และ ทร. จึงได้จัดกิจกรรมการอบรมเชิงปฏิบัติการร่วมกันเพื่อต่อยอดความสำเร็จ โดยขยายผลไปสู่ครูฝึกทหารกองประจำการของหน่วยฝึกอบรมทหารกองประจำการของ ทร. ทั้งนี้ได้ประสานความร่วมมือกับ ศฝท.ยศ.ทร. ผ่าน นาวาเอก ทิวา อ่อนละออ ผู้บังคับการศูนย์ฝึกทหารใหม่ กรมยุทธศึกษาทหารเรือ (ผบ.ศฝท.ยศ.ทร.) และนาวาเอก อภิวัฒน์ นวลรัตนตระกูล รอง ผบ.ศฝท.ยศ.ทร. (สายงานการฝึก) ร่วมสนับสนุนการจัดการอบรมเชิงปฏิบัติการเพื่อส่งเสริมความรู้ด้านสิทธิมนุษยชนแก่ครูฝึกทหารกองประจำการของ ทร. โดยมีเนื้อหาเกี่ยวกับสิทธิมนุษยชน และการปฏิบัติที่ป้องกันการทรมานและการปฏิบัติที่ไม่เหมาะสม และจะนำมาปรับใช้ในการฝึกอบรมทหารกองประจำการของ ทร.

          กิจกรรมการอบรมเชิงปฏิบัติการตลอดทั้ง 2 วัน ในครั้งนี้ เป็นกิจกรรมที่ส่งเสริมให้ครูฝึกที่เข้าร่วมการอบรม ได้เรียนรู้ และพัฒนาแนวคิดเกี่ยวกับการทำหน้าที่ครูฝึกทหารกองประจำการ ประกอบด้วย 3 ส่วนหลัก คือ (1) บทบาทของ ทร. ในการพัฒนาการฝึกทหารกองประจำการบนพื้นฐานของหลักสิทธิมนุษยชน (2) หลักการและแนวคิดด้านสิทธิมนุษยชน รวมถึงเนื้อหาหลักใน พ.ร.บ.ป้องกันและปราบปรามการทรมานฯ และ (3) การวิเคราะห์กรณีศึกษาการฝึกทหาร ทั้งในแนวทางสิทธิมนุษยชน และอื่น ๆ

          ยิ่งไปกว่านั้น ผลผลิตสำคัญที่ กสม. และ ทร. ได้ร่วมกันพัฒนา คือ “แนวทางการปฏิบัติที่ควรทำ (DO’s) และไม่ควรทำโดยเด็ดขาด (DON’Ts)” สำหรับการปฏิบัติหน้าที่ครูฝึกทหารกองประจำการ ที่มีความสอดคล้องกับหลักสิทธิมนุษยชน และสามาถนำไปปรับใช้และขยายผลในการปฏิบัติหน้าที่ได้อย่างถูกต้องและเหมาะสมต่อไป

          ตอนท้ายของการจัดการอบรมเชิงปฏิบัติการ นายวสันต์ ภัยหลีกลี้ กสม. และ พลเรือตรี รัชยศ รัชตรุ่งโรจน์กุล ผู้แทน ทร. ร่วมกันสรุปสาระสำคัญที่เป็นผลจากความสำเร็จของการจัดกิจกรรมในครั้งนี้ ในรูปแบบของการปฏิบัติที่ควรทำและไม่ควรทำ ประกอบด้วย สิ่งที่ควรทำ(DO’s) 4 ประเด็นหลัก ได้แก่ (1) การเคารพศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ (2) การสร้างพื้นที่ปลอดภัยและปราศจากการใช้ความรุนแรง

(3) การลงโทษ/ลงทัณฑ์ที่เป็นไปตามกฎหมาย และ (4) การกำหนดมาตรการเพื่อการดูแลสภาพจิตใจ และสิ่งที่ไม่ควรทำโดยเด็ดขาด (DON’Ts) 7 ประเด็นหลัก ได้แก่ (1) การห้ามใช้ความรุนแรงที่ส่งผลกระทบต่อ

ทั้งร่างกายและจิตใจ (2) การห้ามใช้ความรุนแรงเข้ามาเป็นส่วนหนึ่งของการฝึกทหาร (3) การห้ามกักขัง

ในที่ลับหรือแยกขังเดี่ยวโดยไม่มีเหตุจำเป็น (4) การห้ามใช้ระบบอาวุโสในการบังคับบัญชาโดยมิชอบหรือข่มเหง (5) การห้ามปิดกั้นการติดต่อกับญาติหรือช่องทางร้องเรียน (6) การห้ามบังคับใช้ทำสิ่งที่

ไม่เกี่ยวข้องกับการฝึกโดยไม่มีเหตุสมควร และ (7) การห้ามการเลือกปฏิบัติโดยเหตุแห่งการนับถือหรือปฏิบัติศาสนากิจหรือความเชื่อที่แตกต่างกัน

          และเน้นย้ำว่า “การดูแลและพัฒนาศักยภาพของลูกคนสุดท้องน้องคนเล็ก ผ่านการฝึกทหารใหม่ ตามแนวทางที่สอดคล้องกับหลักสิทธิมนุษยชน ป้องกันการทรมาน และการปฏิบัติที่ไม่เหมาะสม เป็นสิ่งสำคัญที่ทุกคนจะต้องช่วยกัน เพื่อให้เกิดประสบการณ์และความทรงจำที่ดีของผู้รับการฝึก และภาพลักษณ์ที่ดีของกองทัพ”