เมื่อวันที่ 30 พฤษภาคม 2568 นางสาวสุภัทรา  นาคะผิว กรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ พร้อมด้วยนายพิทยา  จินาวัฒน์ และนายบุญแทน  ตันสุเทพวีรวงศ์ ที่ปรึกษาประจำ กสม. นายสมชาย  หอมลออ ผู้ทรงคุณวุฒิ และผู้แทนจากหน่วยงานภาครัฐ ได้แก่ ดร.นพ. กนก  อุดวิชัย ผู้อำนวยการโรงพยาบาลธัญญารักษ์สงขลา ผู้แทนสถาบันบำบัดรักษาและฟื้นฟูผู้ติดยาเสพติดแห่งชาติบรมราชชนนี (สบยช.) และ ผศ. (พิเศษ) นพ. ชลอวัฒน์  อินปา รองผู้อำนวยการสำนักงานเลขานุการคณะกรรมการบำบัดฟื้นฟูและรักษาผู้ติดยาเสพติด (สคส.) ลงพื้นที่ตรวจเยี่ยมเชิงป้องกัน ณ สถานฟื้นฟูสมรรถภาพพลเมือง กองทัพอากาศ กองบิน 41 จังหวัดเชียงใหม่ ซึ่งเป็นสถานฟื้นฟูที่ดำเนินการภายใต้ระบบสมัครใจเฉพาะกลุ่มผู้หญิง โดยมีเป้าหมายเพื่อสร้างการบำบัดที่ปลอดภัย เป็นธรรม และเคารพศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์

          การตรวจเยี่ยมดังกล่าวเป็นหนึ่งในภารกิจภายใต้แผนการตรวจเยี่ยมเชิงป้องกันการทรมานและการปฏิบัติที่ไม่เหมาะสม ประจำปีงบประมาณ พ.ศ. 2568 โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อนำข้อมูลจากการสังเกตการณ์สถานที่และวิธีปฏิบัติงานจริงมาสนับสนุนการจัดทำ “แนวปฏิบัติที่ดี” สำหรับสถานฟื้นฟูสมรรถภาพผู้ติดยาเสพติดทั่วประเทศ ภายใต้กรอบของพระราชบัญญัติป้องกันและปราบปรามการทรมานฯ พ.ศ. 2565 ซึ่งสถานฟื้นฟูฯ ถือเป็นรูปแบบหนึ่งของ “สถานที่ควบคุมตัว” ที่ต้องได้รับการตรวจเยี่ยมเชิงป้องกันและคุ้มครองสิทธิขั้นพื้นฐานอย่างเคร่งครัด

          สถานฟื้นฟูฯ แห่งนี้มีระบบบำบัดที่ชัดเจนตาม “โปรแกรมจิราสา” ซึ่งแบ่งกระบวนการฟื้นฟูออกเป็น 5 ช่วงในระยะเวลา 17 สัปดาห์ พร้อมกิจกรรมสนับสนุนทั้งด้านร่างกาย จิตใจ ครอบครัว และอาชีพ เช่น การบำบัดจิตแบบกลุ่ม ศาสนบำบัด กิจกรรมเยี่ยมญาติ และการฝึกอาชีพอย่างหลากหลาย เพื่อให้ผู้รับบริการสามารถกลับคืนสู่สังคมอย่างมีคุณค่าและมั่นใจ

          คณะตรวจเยี่ยมมีข้อเสนอแนะให้มีการยกระดับแนวทางของสถานฟื้นฟูฯ แห่งนี้เป็นแนวปฏิบัติที่ดี (good practice) และขยายผลเชิงระบบ โดยเฉพาะในด้านการจัดบริการฟื้นฟูเฉพาะกลุ่มเพศหญิงที่มีความเปราะบางทางสังคม และการจัดการภาวะจิตใจของผู้ที่ผ่านประสบการณ์บาดแผลทางอารมณ์

          กรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ กล่าวว่า แม้สถานที่แห่งนี้จะอยู่ในรั้วของกองทัพอากาศ แต่บรรยากาศของการบำบัดเต็มไปด้วยความเข้าใจและเอื้ออาทร ซึ่งคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติสนับสนุนวิธีการปฏิบัติที่เคารพศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ในกระบวนการบำบัดฟื้นฟู เพื่อให้สะท้อนและสอดคล้องกับหลักสิทธิมนุษยชน