เมื่อวันที่ 15 กันยายน 2568 ที่ศาลาวัดโขงเจียม อำเภอโขงเจียม จังหวัดอุบลราชธานี เจ้าหน้าที่สำนักงาน กสม. ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ พร้อมด้วยเจ้าหน้าที่สำนักงาน กสม. ส่วนกลาง โดยสำนักคุ้มครองสิทธิมนุษยชน เข้าร่วมเวทีฟังเสียงประเทศไทย ภายใต้โจทย์การพูดคุยเพื่อหาทางออกปัญหาสิทธิและสถานะบุคคล จัดโดย สำนักเครือข่ายสาธารณะและการมีส่วนร่วม Thai PBS โดยมีเครือข่ายร่วมพูดคุยได้แก่ มูลนิธิเพื่อสุขภาพและการแบ่งปัน และเครือข่ายชุมชนคนฮักน้ำของ ซึ่งทำงานเพื่อขับเคลื่อนการแก้ปัญหาสถานะบุคคลให้แก่ประชาชนในพื้นที่จังหวัดอุบลราชธานีมาอย่างยาวนาน พร้อมด้วยผู้แทนประชาชนที่มีปัญหาสถานะบุคคลในพื้นที่ โดยประเด็นการพูดคุยหลักได้แก่ ปัญหาความเดือดร้อนของผู้มีปัญหาสถานะบุคคลในพื้นที่ โดยเฉพาะกลุ่มผู้เฒ่าไร้รัฐซึ่งยังคงมีปัญหาการเข้าถึงสิทธิขั้นพื้นฐานต่าง ๆ และข้อค้นพบในพื้นที่จากการทำงานขององค์กรภาคประชาชน ซึ่งยังมีช่องว่างในเรื่องดุลพินิจและแนวทางปฏิบัติที่ไม่สอดคล้องความเป็นจริง รวมถึงความสับสนในการปฏิบัติงานของหน่วยงานและเจ้าหน้าที่รัฐ ตามมติคณะรัฐมนตรี เมื่อวันที่ 29 ตุลาคม 2567 เรื่องหลักเกณฑ์เพื่อเร่งรัดการแก้ไขปัญหาสัญชาติและสถานะบุคคลให้แก่บุคคลที่อพยพเข้ามาอยู่ในราชอาณาจักรเป็นเวลานานและกลุ่มบุตรที่เกิดในราชอาณาจักร ซึ่งต่อมากระทรวงมหาดไทยได้ออกประกาศกระทรวง เพื่อกำหนดหลักเกณฑ์และแนวปฏิบัติการให้สถานะคนต่างด้าวเข้าเมืองโดยชอบด้วยกฎหมายและมีถิ่นที่อยู่ในราชอาณาจักรไทยตามพระราชบัญญัติคนเข้าเมือง พ.ศ. 2522 แก่บุคคลที่อพยพเข้ามาในราชอาณาจักรไทยและอาศัยอยู่มานาน นั้น ที่มีผลบังคับใช้เมื่อวันที่ 20 มิถุนายน 2568 ที่ผ่านมา ทั้งนี้ มีหลายพื้นที่ซึ่งยังไม่สามารถดำเนินการได้อย่างรวดเร็วนัก

          ทั้งนี้ เจ้าหน้าที่สำนักงาน กสม. ส่วนกลาง และเจ้าหน้าที่สำนักงาน กสม. พื้นที่ภาคอีสาน ได้ร่วมแลกเปลี่ยนถึงการขับเคลื่อนประเด็นสถานะบุคคลของคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ (กสม.) ซึ่งดำเนินการภายใต้โครงการคลินิกสิทธิมนุษยชนร่วมกับเครือข่ายหน่วยงานรัฐ องค์กรพัฒนาเอกชนที่เกี่ยวข้องอย่างต่อเนื่องในหลายพื้นที่ของประเทศ ตลอดจนสะท้อนถึงปัญหาต่างๆ ที่เป็นปัจจัยสำคัญซึ่งค้นพบจากการลงพื้นที่ โดยข้อเสนอในตอนท้ายสรุปได้ว่าเครือข่ายภาคประชาชนในพื้นที่มีความต้องการให้สำนักงานกสม. เข้ามาเป็นตัวกลางเพื่อสร้างพื้นที่ให้เกิดความร่วมมือ และความเข้าใจที่ตรงกัน ระหว่างภาคประชาชน สถาบันการศึกษาและหน่วยงานรัฐ  และจัดตั้งคณะทำงานเพื่อร่วมกันออกแบบแนวทางการแก้ไขปัญหาที่เป็นรูปธรรม และสามารถเป็นโมเดลนำร่องในพื้นที่อื่นๆได้ต่อไป

          ในการนี้ สำนักงาน กสม. จะได้รวบรวมข้อเสนอแนะจากเวทีและเร่งดำเนินการตามหน้าที่และอำนาจเพื่อให้เกิดการแก้ไขปัญหาสถานะบุคคลอย่างมีส่วนร่วมจากทุกภาคส่วนในพื้นที่โดยเร็ว และเกิดผลเป็นรูปธรรมต่อไป