เมื่อวันที่ 28 - 29 สิงหาคม 2568 ที่องค์การบริหารส่วนตำบลนาคอเรือ อำเภอฮอด จังหวัดเชียงใหม่ สำนักงานคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ (สำนักงาน กสม.) ร่วมกับวิทยาลัยผู้นำและนวัตกรรมสังคม มหาวิทยาลัยรังสิต และศูนย์ศึกษาชาติพันธุ์และการพัฒนา มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ จัดกิจกรรมการอบรมส่งเสริมสิทธิกลุ่มชาติพันธุ์ชนเผ่าพื้นเมืองกับการพัฒนาที่ยั่งยืน ซึ่งเป็นกิจกรรมภายใต้โครงการเสริมสร้างความรู้ ความเข้าใจ และความตระหนักด้านสิทธิมนุษยชนแก่ประชาชนกลุ่มเป้าหมาย ประจำปี 2568 โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อให้ความรู้ความเข้าใจแก่กลุ่มชาติพันธุ์ชนเผ่าพื้นเมืองในพื้นที่อำเภอฮอด อำเภออมก๋อย จังหวัดเชียงใหม่ และอำเภอสบเมย จังหวัดแม่ฮ่องสอน ที่เป็นกลุ่มชาติพันธุ์ปกาเกอะญอหรือกะเหรี่ยง ซึ่งเป็นชนเผ่าพื้นเมืองกลุ่มใหญ่ที่สุดในประเทศไทย และตั้งบ้านเรือนอาศัยในพื้นที่ภาคเหนือ โดยได้รับผลกระทบจากการถูกละเลยสิทธิในกระบวนการศึกษาผลกระทบสิ่งแวดล้อมของการพัฒนาโครงการขนาดใหญ่ของรัฐ หรือกรณีปัญหาการตั้งบ้านเรือนอาศัยในพื้นที่ก่อนมีการประกาศเป็นพื้นที่คุ้มครอง ทำให้เกิดข้อจำกัดในสิทธิการพัฒนาด้านต่างๆ

          กิจกรรมในวันแรกได้มีการลงพื้นที่เพื่อศึกษาสภาพปัญหา และผลกระทบที่เกิดขึ้นจากโครงการพัฒนาขนาดใหญ่ จากนั้นผู้แทนกลุ่มชาติพันธุ์ชนเผ่าพื้นเมือง กับวิทยากรผู้ทรงคุณวุฒิจากสถาบันการศึกษา ผู้นำชุมชนผู้ประสานงานเครือข่ายประชาชนลุ่มน้ำยวม เงา เมย สาละวิน และผู้นำจิตวิญญาณชาวบ้านจากอมก๋อยได้ร่วมแลกเปลี่ยนความคิดเห็นและสะท้อนบทเรียนจากพื้นที่ในประเด็นปัญหาจากการถูกละเมิดสิทธิในกระบวนการศึกษาผลกระทบสิ่งแวดล้อม ปัญหาสิทธิในที่ดินทำกิน รวมถึงผลกระทบทางสิ่งแวดล้อมที่ทำให้เกิดข้อจำกัดในสิทธิการพัฒนาด้านต่าง ๆ จากโครงการผันน้ำยวม สาละวิน

          กิจกรรมวันที่สอง นางสาวรตญา  กอบศิริกาญจน์ รองเลขาธิการคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ กล่าวเปิดและบรรยายเกี่ยวกับสิทธิพื้นฐานกับการพัฒนาที่ยั่งยืนของกลุ่มชาติพันธุ์ชนเผ่าพื้นเมือง หลังจากนั้นมีการบรรยายให้ความรู้ พร้อมกับการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ประสบการณ์ร่วมกัน ซึ่งนำโดยวิทยากรผู้ทรงคุณวุฒิ ดังนี้ หัวข้อ "สิทธิการจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม และสาระสำคัญของกฎหมายร่างพระราชบัญญัติคุ้มครองและส่งเสริมวิถีชีวิตกลุ่มชาติพันธุ์ พ.ศ. ...." โดย ผศ.สุนี ไชยรส ผู้อาวุโสสภาชนเผ่าพื้นเมืองแห่งประเทศไทย หัวข้อ "สิทธิชุมชนในโครงการผันน้ำยวม - สาละวิน" โดย ผศ.ดร.มาลี  สิทธิเกรียงไกร ผู้อำนวยการศูนย์ศึกษาชาติพันธุ์และการพัฒนา มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ และหัวข้อ "สิทธิในการพัฒนาที่ยั่งยืนและประชาธิปไตยสิ่งแวดล้อม" โดย ผศ.ดร.บูชิตา สังข์แก้ว รองคณบดีวิทยาลัยผู้นำและนวัตกรรมสังคม มหาวิทยาลัยรังสิต

          คณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ เห็นความสำคัญในการพัฒนาศักยภาพและสร้างความเข้มแข็งในเรื่องเกี่ยวกับองค์ความรู้ของกลุ่มชาติพันธุ์ชนเผ่าพื้นเมืองในเรื่องสิทธิมนุษยชน โดยเฉพาะความรู้ ความเข้าใจ และการเข้าถึงข้อมูลต่างๆ ด้านสิทธิมนุษยชนที่สำคัญและจำเป็นได้ เมื่อมีปัญหาการละเมิดสิทธิเรื่องใดเกิดขึ้นในพื้นที่ก็จะสามารถรับมือและมีแนวทางในการแก้ไขปัญหาได้ โดยมีเครือข่ายทางวิชาการและ กสม. สนับสนุน