เมื่อวันที่ 27 - 29 สิงหาคม 2568 ที่โรงแรม ลีการ์เดนส์พลาซ่า หาดใหญ่ ตำบลหาดใหญ่ อำเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา สำนักงานคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ (สำนักงาน กสม.) โดยสำนักงาน กสม. พื้นที่ภาคใต้ จัดโครงการอบรมเชิงปฏิบัติการเสริมสร้างความรู้ความเข้าใจเรื่องสิทธิมนุษยชนเพื่อการมีส่วนร่วมของเจ้าหน้าที่รัฐผู้ปฏิบัติงานใกล้ชิดประชาชนในการพัฒนางานอำนวยความยุติธรรมในพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้ กิจกรรมที่ 2 : การพัฒนาคู่มือการปฏิบัติงานด้านสิทธิมนุษยชนสำหรับเจ้าหน้าที่รัฐในพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้ ระดับเจ้าหน้าที่ปฏิบัติการ โดยมีนายพิทยา  จินาวัฒน์ ที่ปรึกษาประจำคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ เป็นประธานในพิธีเปิดโครงการ นางสาวรตญา  กอบศิริกาญจน์ รองเลขาธิการคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ กล่าวรายงาน และพลตรีกรกฎ  ภู่โชติ รองผู้อำนวยการรักษาความมั่นคงภายในภาค 4 ส่วนหน้า กล่าวต้อนรับผู้เข้าร่วมโครงการอบรม

          โครงการอบรมดังกล่าว มีวัตถุประสงค์เพื่อเสริมสร้างความรู้ความเข้าใจและตระหนักในเรื่องสิทธิมนุษยชนให้แก่เจ้าหน้าที่รัฐเพื่อการมีส่วนร่วมจัดทำข้อเสนอแนะ และพัฒนาร่างคู่มือการปฏิบัติงานด้านสิทธิมนุษยชนให้เป็นมาตรฐานการปฏิบัติงานในการบังคับใช้กฎหมายความมั่นคงตามหลักสิทธิมนุษยชน การอำนวยความยุติธรรมและการช่วยเหลือเยียวยาให้กับผู้ได้รับผลกระทบจากเหตุการณ์ความรุนแรงในพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้ กลุ่มเป้าหมายประกอบด้วย เจ้าหน้าที่รัฐฝ่ายความมั่นคง ระดับปฏิบัติการ ได้แก่ ทหาร ตำรวจ และฝ่ายปกครอง ซึ่งปฏิบัติงานใกล้ชิดประชาชนในพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้ จำนวน 140 คน

          ทั้งนี้ กิจกรรมภายในโครงการประกอบด้วย การปาฐกถาพิเศษ เรื่อง ความสำคัญของสิทธิมนุษยชนกับการแก้ไขปัญหาความรุนแรงในพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้และความสำคัญในการพัฒนาคู่มือการปฏิบัติงานด้านสิทธิมนุษยชนเพื่อเป็นมาตรฐานการปฏิบัติงานสำหรับเจ้าหน้าที่ของรัฐในพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้ การบรรยายเรื่อง หลักการพื้นฐานสิทธิมนุษยชนที่จำเป็นสำหรับเจ้าหน้าที่รัฐผู้ปฏิบัติงานด้านความมั่นคงในพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้ การเสวนาเรื่อง การขับเคลื่อนงานด้านสิทธิมนุษยชนในพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้ การบรรยาย เรื่องนโยบายการปฏิบัติงานด้านสิทธิมนุษยชนและการบังคับใช้กฎหมายความมั่นคงในพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้ การอภิปรายเรื่อง การพัฒนาคู่มือการปฏิบัติงานด้านสิทธิมนุษยชนสำหรับเจ้าหน้าที่รัฐในพื้นที่จังหวัดชายแดนใต้ และการประชุมกลุ่มย่อย (work shop) เพื่อร่วมกันให้ข้อเสนอแนะในการพัฒนาคู่มือการปฏิบัติงานด้านสิทธิมนุษยชนสำหรับเจ้าหน้าที่รัฐในพื้นที่จังหวัดชายแดนใต้ การนำเสนอผลการประชุมกลุ่มย่อย และการให้ข้อสังเกตและข้อเสนอแนะเพิ่มเติมจากผู้ทรงคุณวุฒิ

          โดยผู้เข้าร่วมโครงการได้ให้ข้อสังเกตและข้อเสนอแนะต่อร่างคู่มือการปฏิบัติงานด้านสิทธิมนุษยชนสำหรับเจ้าหน้าที่รัฐในพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้ เพื่อให้สอดคล้องกับการปฏิบัติงานในพื้นที่จริง ยกตัวอย่าง เช่น

          1) เนื้อหาในคำนำ ต้องสั้นกระชับและให้เพิ่มความก้าวหน้าในการขับเคลื่อนการส่งเสริมและคุ้มครองสิทธิมนุษยชนในด้านต่าง ๆ ของประเทศไทย

          2) การตรวจบัตรประจำตัวประชาชน ณ ด่านตรวจและจุดตรวจ ให้เพิ่มกระบวนการปฏิบัติของเจ้าหน้าที่ในการแสดงตน แจ้งวัตถุประสงค์การตรวจ การใช้อำนาจหน้าที่ตามกฎหมาย การได้รับแจ้งข่าวสารการก่อเหตุการณ์ความรุนแรงในพื้นที่

          3) ขอให้เพิ่มเติมกระบวนการ ขั้นตอน ผังภูมิการปิดล้อมตรวจค้น และกรณีตัวอย่างการปิดล้อมตรวจค้นบ้านที่เป็นการปฏิบัติที่ถูกต้อง และการปฏิบัติที่ไม่ถูกต้อง

          4) การตรวจเก็บตัวอย่างสารพันธุกรรม DNA ให้เพิ่มเติมเจ้าพนักงานที่มีอำนาจหน้าที่จัดเก็บ และข้อควรระวังในการตรวจเก็บสารพันธุกรรม DNA ของเด็ก

          5) ให้มีคู่มือหลักและคู่มือปฏิบัติงานเฉพาะเรื่องที่มีแผนผัง กระบวนการ ขั้นตอนการปฏิบัติที่ละเอียด มีข้อเน้นย้ำที่อะไรที่สามารถปฏิบัติได้และอะไรที่เป็นการปฏิบัติแล้วละเมิดสิทธิมนุษยชน และกรณีตัวอย่างที่เป็นการละเมิดสิทธิมนุษยชนในคู่มือการปฏิบัติงาน

          6) ให้ใช้โดรนบันทึกภาพเคลื่อนไหวประกอบกับการบันทึกภาพนิ่งของเจ้าหน้าที่ขณะมีการปฏิบัติการบังคับใช้กฎหมายเพื่อเป็นหลักฐานตามพระราชบัญญัติป้องกันและปราบปรามการทรมาน

          7) กระบวนการตรวจสอบเรื่องร้องเรียนให้ คณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ (กสม.) แจ้งผลการพิจารณาคำร้องให้หน่วยต้นสังกัดผู้ถูกร้องทราบเป็นหนังสือภายใน 15 วัน นับแต่วันที่ กสม. มีมติและมีข้อเสนอแนะเยียวยาเจ้าหน้าที่รัฐผู้ที่ถูกร้องเรียนด้วยหากตรวจสอบแล้วพบว่าไม่มีมูลข้อเท็จจริงตามคำร้อง

          ทั้งนี้ สำนักงาน กสม. โดยสำนักงาน กสม.พื้นที่ภาคใต้ จะได้นำข้อสังเกต และข้อเสนอแนะจากการจัดโครงการอบรมเชิงปฏิบัติการในครั้งนี้ เป็นแนวทางการพัฒนาร่างคู่มือการปฏิบัติงานด้านสิทธิมนุษยชนสำหรับเจ้าหน้าที่รัฐในพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้ เพื่อให้หน่วยงานความมั่นคงในพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้มีความรู้ความเข้าใจและตระหนักในสิทธิมนุษยชน มีคู่มือการปฏิบัติงานด้านสิทธิมนุษยชนที่เป็นมาตรฐานการปฏิบัติงานสอดคล้องตามหลักสิทธิมนุษยชน เพิ่มประสิทธิภาพในการอำนวยความยุติธรรม และการช่วยเหลือเยียวยาให้กับผู้ได้รับความเสียหายจากการถูกละเมิดสิทธิมนุษยชนและผู้ได้รับผลกระทบจากเหตุการณ์ความไม่สงบในพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้ต่อไป